Zingende stenen.

21 oktober.

Goed zo Marion.

Vandaag is nu eens niet gewijd aan onze gevederde vrienden maar aan cultuur*. We rijden zonder oponthoud naar San Sperate, een km of 20 ten noorden van Cagliari. In dit stadje (of dorpje, dat weet je hier nooit) is een tuin met daarin bewerkte stenen die geluiden (kunnen) voortbrengen. Miepie doet haar werk feilloos, en we staan bij een inrit met een hek en een opschrift dat we niet met onze macchina de ingresso in mogen. Heel beleefd parkeren we onze wasbeer een eindje verderop. In de tuin zien we meteen al allerlei rechtopstaande stenen waar iemand met een diamant-slijpschijf diepe sneden in heeft gekerfd. Ook is er een biglietteria (spreek uit: biljetteria**), met als ondertitel “ticket office”. Hier vertelt een dame ons dat er weldra een rondleiding begint, en of we even willen wachten tot het vastgestelde tijdstip; dat wachten mogen we tussen de ingesneden stenen doen.

Je kunt ze beschouwen als beelden, die stenen, maar het gaat niet alleen om wat je ziet. Bij de biglietteria draait een eindeloze video die uitleg geeft, maar ik ga hier geen spoilers geven: we wachten tot de rondleiding. Dezelfde dame neemt deze op zich. Het zit aldus in elkaar: de ruim 700 grote bewerkte stenen in deze tuin zijn het werk van Pinuccio Sciola. Sciola was een kunstenaar die zich bezighield met multi-media zoals niemand anders. Hij koos stenen van allerlei verschillende steensoorten en kerfde er sneden in. Stel je een dikke plaat basalt of kalsteen voor, waarin vanaf de bovenkant een rij sneden zijn gemaakt. Tussen de sneden staan stukken steen overeind, als de pijpen van een orgel. Beschouw nu elk stuk steen als een poot van een stemvork: als je er tegen zou tikken, zou het gaan trillen. Steen, je denkt aan stijf en star en hard, is toch ook enigszins elastisch. Er zit dus muziek in. Maak je de sneden in je plaat steen dieper en de stemvork-poten langer, dan geven ze een lagere toon. Zo bouwde Sciola een soort harpen van steen. Maar het kan ook anders: neem een nog veel dikkere plaat steen en snijd er groeven in, alsof je er een dambord in tekent. Elk vakje is nu een stenen kolom die kan trillen. Diepere en ondiepere groeven leveren hogere en lagere kolommetjes op.

Onze gids bespeelde een handvol van deze sculpturen door er met een andere steen over te strijken, zoals een violist met een strijkstok. Vreemde muziek galmde uit de kunstwerken, en als je je oor tegen zo’n kunstwerk drukte, voelde en hoorde je dat het geluid uit de binnenkant van het blok steen kwam. Sciola had er mooie metafysische verhalen bij: toen God de Aarde schiep, bestond de steen al, inclusief de geluiden die er in waren vastgelegd. Die geluiden vormen de alleroudste herinneringen van de Schepping. Sommige klanken houden verband met de planeten, vooral met Pluto. Onze gids heeft nog meer zulke dwarsverbanden: kalksteen is ontstaan onder de zee, en de klanken zijn vloeiend. Basalt is ontstaan uit vulkanisme en klinkt dus vurig en fel. Wij luisteren beleefd en aandachtig, en vergeten niet om de werken ook op hun vorm en structuur te beschouwen.

Dit alles brengt ons uiteraard in de stemming (let op de akoestiek in mijn woorden) voor een kopje cappuccino. We proberen het levendige hart van San Sperate te vinden en een parkeerplaats. Nadat dit onmogelijk is gebleken zetten we de wasbeer (die inmiddels hoog nodig gewassen moet worden, dus misschien een betere naam moet krijgen***) ergens neer en lopen terug naar het enige gezellige terrasje. Ik ga naar binnen en plaats een bestelling zodat we niet hoeven te wachten op de serveerster buiten: die heeft een terras vol goedgeklede heren te bedienen, inclusief de politie, want zojuist is het dorpsplein afgezet geweest en alle verkeer geblokkeerd om een klas schoolkinderen veilig te laten oversteken. Zulke vrolijke noten halen de fileberichten niet, helaas. Jolande fotografeert na de koffie een paar muurschilderingen, waar dit dorp ook bekend om is.

Nou, zo is het wel weer genoeg met die cultuur. We rijden de natuur in, het heuvel- dan wel bergland in het oosten. Met volle teugen ademen we de frisse berglucht in en uit, tot we een geschikt plekje ontdekken voor de picknick. Jullie denken misschien: waarom pakken ze niet gewoon een patatje op de hoek, of wat daar voor doorgaat in Italië? Nou, dáárom. Geheel tevreden en voldaan vervolgen we onze weg. Eh, eerst nog even een doel kiezen. Ik zie op mijn telefoon dat er een giga grote radiotelescoop staat, bijna langs de weg die ons uit de bergen zal leiden en terug naar huis in Iglesias. Een gevaarte met een schotel van 64 meter doorsnede, het weerkaatsende omwentelingsparaboloïde oppervlak samengesteld uit 1000 afzonderlijke stukken aluminium die elk individueel met een klein motortje scherp kunnen worden gesteld****. Even later aanschouwen we dit wonder van techniek. Hier wordt dus écht geluisterd naar de alleroudste vibraties uit de kosmos, tussen 0,3 en 100 gHz. Fysika zonder meta. En let op: als Jolande even uitstapt***** om een foto van het gevaarte te maken, ontdekt ze aan haar voeten, schuin onder de vangrail, bloeiende exemplaren van de Crocus sativa, zie enkele dagen geleden. Zouden er dan nu bloeiende velden van deze Croci zijn in de streek waar de gids het over had? Voor de zekerheid neemt ze toch maar een foto.

En daar heb je dus ons volgende doel. Schuin omhoog over de kaart, stadje hier, stadje daar, een Miepie-momentje of drie, en we bereiken het (zo te zien op de kaart) speciaal geïrrigeerde gebied tussen Sanluri, San Gavino, Samassi en Villacidro. Die crocusjes sturen als eerste een bloemetje de grond uit, en luttele weken later worden ze geoogst, dus we hopen op mooi vlakke velden met een lila waas er over. We doorkruisen het gebied ongeveer zoals een man die in een supermarkt naar een pakje hagelslag zoekt, maar vergeefs, helaas. De prettige asfaltweg waarlangs we tenslotte de streek verlaten, verandert bovendien nog even in een mooie verzameling potholes, dus daar genieten we ook nog even van. Arme wasbeer. Zere pootjes.

*: “hoe langer ik naar die kul tuur, hoe minder ik er in zie”. (Herman Brood, na zijn bezoek (in het Vaticaan) aan de telescoop van Copernicus, die al 473 jaar op de zon gericht stond).

**: Cagliari spreek je dus uit als Caljarie. Probeer nu zelf: Giglio, en zoek dat oord op in je atlas. Je kunt er ook naar toe gaan: zeer de moeite waard.

*** Rendier? Nee. Loopkever? Nee. Smeerkat?

**** Wikipedia. Geheel betaald door Italianen, dus geen flauwe grappen over Euro-euro’s.

***** Het hobbelpaard stond hierbij stil.